5 umiejętności, które są potrzebne we współczesnym świecie

Żyjemy w czasach, w których zmiany zachodzą bardzo szybko. To, co wydawało nam się trwałe w danym momencie, szybko okazuje się przestarzałe. Niewiele rzeczy staje się ponadczasowymi. Jakie trendy będą rządziły na świecie za kilkanaście lat i czy jesteśmy w stanie przewidzieć, które kompetencje będą najbardziej przydatne i poszukiwane? Czy można wskazać 5 umiejętności, które są niezbędnym narzędziem do odnoszenia sukcesów, czy to w życiu prywatnym, czy zawodowym? Ponieważ już teraz jesteśmy świadkami dynamicznych zmian w wielu sektorach, jesteśmy w stanie przewidzieć w jakim kierunku zmierza świat. Z drugiej strony jednak, trudno jest nam sobie wyobrazić jakimi narzędziami będą operować w przyszłej pracy obecni uczniowie, więc szkoła musi znaleźć taką metodę nauczania, aby wspomóc ich najlepiej jak może już dzisiaj. Stąd, podstawa programowa skupia się na umożliwieniu rozwijania kompetencji kluczowych, czyli umiejętności rozwiązywania problemów w opozycji do konkretnych sprawności.

1. Rozwiązywanie problemów

Nie jesteśmy w stanie przewidzieć z jakimi wyzwaniami w swojej pracy i życiu osobistym będą się mierzyć dzisiejsi uczniowie. To, czego możemy ich nauczyć, to sposobu myślenia, który będzie na tyle uniwersalny, że pomoże im znaleźć rozwiązanie problemu. Szkoły przyszłości uczą odnajdywania informacji i szukania alternatywnych dróg. Dlatego nauczyciele mają za zadanie wspierać uczniów w rozwijaniu myślenia komputacyjnego, czyli nie takiego, które stosuje gotowe rozwiązania, ale wypracowuje umiejętności analizowania, testowania i wyciągania wniosków. Niezbędna do tego jest oczywiście cierpliwość, determinacja w dążeniu do celu oraz pewność siebie. Jednym z wielu sposobów na naukę myślenia komputacyjnego są działania na zestawach LEGO® Education, które polegają na opracowaniu samodzielnych rozwiązań konkretnych problemów. 

2. Sprawność matematyczna

Gotowe wzory matematyczne i nauczanie metodą podającą powoli odchodzą na dalszy plan. Również przy nauce matematyki stawiamy na poszukiwanie właściwych rozwiązań. Uczniowie znajdują wzory i zależności matematyczne bazując na wcześniejszej wiedzy i doświadczeniach. Ważne jest samo określenie problemu, właściwe zadanie pytania. W ten sposób uczniowie nie tylko ugruntowują własną wiedzę i uczą się nowych rzeczy, ale również budują wiarę we własne możliwości i pewność siebie. Dla cyfrowego świata matematyka jest podstawowym językiem. Strach przed matematyką, popularne przeświadczenie o braku zdolności często ograniczają możliwość twórczego rozwoju w dziedzinach tak odległych jak grafika czy muzyka. A pozorny “brak zdolności matematycznych” jest często przekonaniem, które nauczyciele i rodzice przekazują dzieciom (zwłaszcza dziewczynkom) zupełnie bezwiednie. Dzieci trafiając do szkoły, która podaje gotowe rozwiązania i nie stawia wyzwań, nie mają okazji zweryfikować tego przekonania.  

3. Kreatywność

Realizowanie zadań to nie tylko umiejętność znalezienia właściwych rozwiązań technologicznych. Potrzebna jest również umiejętność myślenia na różnych poziomach abstrakcji. Tworzenie czegoś nowego, często zupełnie od podstaw, również nowe spojrzenie na otaczający świat. Ludzie są kreatywni, zwłaszcza dzieci. Warto wspierać uczniów w tej dziedzinie aby w przyszłości łatwiej było im się dostosować do zmian i wpaść na wyjątkowe rozwiązania. Niezbędne jest do tego poczucie bezpieczeństwa wiążące się z możliwością popełniania błędów jako kluczowym sposobem uczenia się. Myślenie twórcze angażuje nie tylko pamięć, ale też emocje. Kreatywność to umiejętność ważna w sytuacjach wymagających otwartości, zaangażowania i innowacyjności. Dzięki niej łatwiej o unikalny pomysł czy rozwiązanie problemu.

4. Myślenie krytyczne (ocena źródeł)

Aby znaleźć rozwiązanie problemu uczniowie, w myśl nowej podstawy programowej, są proszeni o aktywne i samodzielne znalezienie odpowiedzi. W rzeczywistości w której mamy łatwy dostęp do wielu różnej jakości treści, bardzo ważna staje się krytyczna ocena źródeł. Warto, żeby uczniowie samodzielnie wyszukiwali informacje. Nauczyciele mogą wesprzeć uczniów zadając pytania odnośnie źródła informacji, również wskazując na prawidłowe sposoby przeprowadzania badań naukowych. Warto zwrócić uwagę na to kto naprawdę jest ekspertem i może być autorytetem i w jakiej dziedzinie. W natłoku treści nie jest łatwo znaleźć rzetelne źródła, ta umiejętność wymaga stałej praktyki.

5. Współpraca (umiejętności społeczne)

Poza kompetencjami i talentem istotne jest bycie otwartym na otoczenie. Warto dzielić się swoją wiedzą i przyjmować ją od innych, a do tego niezbędna jest komunikacja. Człowiek, który jest otwarty na innych ludzi pochodzących z różnych kultur i środowisk będzie w stanie zrozumieć i wyczuć pewne treści, aby trafnie użyć swoich umiejętności. Dzięki współpracy nie tylko możemy dojść do pewnych rozwiązań szybciej, ale również nauczyć się czegoś od innych.

Od którego momentu mamy możliwość rozwijania w uczniach tych umiejętności? Jest to możliwe już na etapie przedszkola. 

W placówce, w której pracuję używamy zestawu LEGO®Duplo® STEAM Park, dzięki niemu łatwo było połączyć wszystkie wspomniane umiejętności w jedno zadanie. Zadanie polegało na zbudowaniu ramp, po których miały przejechać wcześniej skonstruowane autka, żeby pokonać jak najdłuższą trasę. Dzieci zostały podzielone na dwie grupy i spróbowały samodzielnie znaleźć rozwiązanie tego problemu. Dokładając odpowiednie klocki do swoich konstrukcji liczyły i analizowały co może się wydarzyć. Słuchały o swoich doświadczeniach i wybierały konkretne rozwiązania. Na koniec, patrząc na efekty pracy kolegów, wspólnie stworzyły rampę, która okazała się być najlepszą opcją. 

Na wszystkich etapach życia ludziom potrzebne są umiejętności, które pomogą im sprostać wyzwaniom dynamicznie zmieniającego się świata. Dzieci wspierane w ich rozwijaniu są lepiej przygotowane do życia i radzenia sobie z trudnościami. Będzie to również sprzyjało ich prawidłowemu rozwojowi psychospołecznemu.

Warto, żeby uczniowie mieli zaufanie do własnej wiedzy i umiejętności ale wiedzieli też, że dzięki współpracy nie tylko możemy dojść do pewnych rozwiązań szybciej, ale również nauczyć się czegoś od innych.

O autorce - Daria Powałowska:
Z wykształcenia amerykanistka i nauczycielka języka angielskiego. Obecnie pracuje na stanowisku dyrektora niepublicznego przedszkola dwujęzycznego w Warszawie, gdziewdraża programy LEGO® Education i kodowania; pełni również funkcję koordynatora programu Ambasador Przyjaznej Edukacji. Prowadzi bloga metodycznego z inspiracjami dla nauczycieli języka angielskiego.