Niedokończone wyzwanie - o specjalnych potrzebach edukacyjnych w kontekście systemu LEGO® Education

System LEGO® Education to całe kontinuum rozwiązań, począwszy od edukacji przedszkolnej, przez edukację wczesnoszkolną, podstawową, a nawet ponadpodstawową czy wyższą. Często kojarzony z programowaniem i robotyką, choć znawcy tematu doskonale wiedzą, że na tym nie kończą się jego możliwości.

Zatem czy i gdzie w tym techniczno-matematyczno-informatycznych zestawach miejsce na zajęcia humanistyczne? Czy jest taka przestrzeń, w której mogę pracować z emocjami? I w końcu pytanie, które bardzo często słyszę od moich klientów - czy wpisują się one w specjalne potrzeby edukacyjne?

Moja odpowiedź - to zależy. 

Czym są specjalne potrzeby edukacyjne?

Jednak zanim o szczegółach, ustalmy czym są specjalne potrzeby edukacyjne - ponieważ hasło tak często powtarzane, de facto ujmuje w zaledwie 3 słowach całe spektrum zaburzeń, niepełnosprawności i trudności w nauce, w funkcjonowaniu, w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami.

Jako pedagog specjalny słysząc to hasło mam przed oczami wszystkie dzieciaki, z którymi do tej pory spotkałam się na terapii pedagogicznej, surdopedagogicznej czy matematycznej lub o których słyszałam od innych terapeutów.  Każde dziecko inne, każde wyjątkowe, każde zmagające w innym stopniu i na innym polu ze swoimi trudnościami, nawet gdy dokumenty stwierdzają to samo zaburzenie, trudność czy niepełnosprawność.

W związku z tym, każde wymagające zupełnie innego podejścia, metod, narzędzi i przebiegu terapii. Więc jak na tej podstawie jednoznacznie odpowiedzieć, czy dany system nadaje się do pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych czy nie?

Dlaczego emocje są tak ważne?

Tu z pomocą przychodzi jeden wspólny mianownik, z którym spotykam się w pracy z dziećmi - emocje. I to te trudne. To zmaganie się z często obniżoną samooceną. Brakiem poczucia sukcesu, rozumianego jako przekonanie, “udało mi się to!”. Ponadto, permanentny stres, rozczarowanie, poczucie braku sprawczości i kompetencji.

Temu wszystkiemu nie pomaga otaczająca nas rzeczywistość - żyjemy w świecie instant, w którym na nic nie musimy długo czekać - zaledwie parę sekund w przypadku szukania informacji w Google lub 2 dni robocze na przesyłkę.

Zatem, jak chcemy uczyć dzieci cierpliwości w osiąganiu przeróżnych kompetencji, cierpliwości w rozwiązywaniu złożonego zadania, a w konsekwencji wytrwałości w dążeniu do celu i szeroko pojmowanego sukcesu? A jeśli chcemy, to czy to w ogóle możliwe?

Czy LEGO® Education może pomóc?

Właśnie do tego służą mi zestawy LEGO® Education w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych. To przy ich wykorzystaniu stawiam przed dzieciakami realny problem, bliski ich doświadczeniom, często również rozwijający ich sfery zaburzone lub z którymi mają trudności, ale bazując jednocześnie na ich zasobach.

Co istotne, moim celem nie jest to, aby go rozwiązały - jeśli się uda, to wspaniale, ale jeśli nie, to być może nawet lepiej. Bo nie chodzi o efekt, ale o to wszystko co dzieje się przed. O to jak myślą, jak się komunikują (jeśli terapia odbywa się w grupie), jak zmieniają swoje pomysły, jakie czynniki biorą pod uwagę. Ale przede wszystkim o to, jak i czy radzą sobie z emocjami i jakie emocje pojawiają się w trakcie pracy. Często się przy nich zatrzymujemy, analizujemy, zastanawiamy, co to za emocja i skąd się pojawiła, o czym nam mówi i dopiero potem wracamy do zadania. Niejednokrotnie 45-60 minut zajęć nie wystarczy by cokolwiek rozwiązać, jednak - tak jak powyżej - nie to jest celem.

Niedoprowadzenie zadania do końca, brak natychmiastowego oczekiwanego efektu jest często kolejnym aspektem, z którym trzeba się zmierzyć. Bo jak to? Nie udało mi się skończyć w ramach jednych zajęć? No nie udało się. I to jest w porządku. Być może nie uda się również na kolejnych. I to dalej jest okej. Być może nigdy nie opracujemy satysfakcjonującego rozwiązania i to również jest cenne. To doświadczenie wiele uczy, dostarcza przeróżnych wniosków do kolejnych wyzwań, ale przede wszystkim kończymy takie spotkanie z wyraźnym komunikatem, że to że nie rozwiązaliśmy i być może jesteśmy daleko od pożądanego efektu końcowego niczego nie zmienia w tym, jakimi jesteśmy ludźmi, jaką mamy wartość i co powinniśmy myśleć o samych sobie. A jeśli zmienia, to tylko in plus. 

Bo choć popełniam błędy, to nie ja jestem błędem. Bo choć nie rozwiązałem, to się nie poddaję. Jestem wytrwały. Bo choć jeszcze nie skończyliśmy, to świetnie nam się współpracuje i razem tworzymy i sprawdzamy pomysły, które mogłyby nie powstać, gdybyśmy pracowali samodzielnie.

A dodatkowo, jako że jestem pragmatyczna i lubię oszczędzać swój czas na przygotowanie pomocy do zajęć, bardzo doceniam, kiedy jedno narzędzie rozwija przeróżne funkcje percepcyjno-motoryczne - a system LEGO® Education doskonale się do tego nadaje, angażując wiele zmysłów i rozwijając cały wachlarz umiejętności.

Wracając do mojej odpowiedzi, dlaczego uważam, że to zależy, czy system LEGO® Education sprawdzi się w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych? Bo choć emocje są wspólnym mianownikiem, to jednak różne są cele terapii, ale też zainteresowania i zasoby dzieciaków są niepowtarzalne - więc będzie tak, że na jednej terapii zestawy będą się pojawiały dość regularnie, na innej sporadycznie, a w pracy z resztą dzieci niezwykle rzadko, a może nigdy.  I to dlatego tylko, że praca z dziećmi z niepełnosprawnościami czy trudnościami szeroko pojętymi, wymaga interdyscyplinarnego podejścia i pracy zespołowej wszystkich specjalistów, w efekcie której dobiera się metody i narzędzia najbardziej adekwatne do potrzeb dziecka.

Jak się o tym przekonać? Droga jest tylko jedna - włącz klocki w plan terapii i zobacz gdzie zaprowadzi to Twoich podopiecznych i Ciebie.

O autorce:

Monika Fojt - terapeutka pedagogiczna, surdopedagożka, specjalistka ds. trudności w matematyce. Swoje doświadczenie w pracy z dziećmi i młodzieżą zdobywała mi.in w Zespole Szkolno-Przedszkolnym dla Dzieci Niesłyszących i Słabosłyszących w Katowicach, oraz jako nauczycielka matematyki metodą Mathriders Helen Doron.
Od kilku lat związana z Centrum Diagnostyki i Terapii In Corpore, gdzie prowadzi terapię pedagogiczną w ramach programów Wczesnego Wspomagania Rozwoju oraz Rehabilitacji Słuchu i Mowy.
Od niedawna również konsultantka ds. rozwiązań edukacyjnych w AKCES Edukacja.